Σχέση ιατρού & ασθενή

Με την έναρξη της ειδικότητάς μου στα Νοσοκομεία, συνειδητοποίησα ότι ένα μεγάλο ποσοστό των νοσηλευομένων παιδιών θα μπορούσε να ήταν σπίτι του. Αρκεί να μην υπήρχε ο φόβος. Ο φόβος των γονιών για την υγεία και τη ζωή του παιδιού τους που τους ακινητοποιεί και ο φόβος των ιατρών για το αν οι γονείς μπορούν να είναι αξιόπιστοι όσον αφορά στην εκτίμηση και στην αντιμετώπιση του άρρωστου παιδιού τους. Επιπλέον, στις περισσότερες ιατρικές πράξεις στα παιδιά οι γονείς τους δεν παρευρίσκονταν είτε οι ίδιοι το ήθελαν είτε όχι. Ένιωσα τεράστια έκπληξη, όταν σε ένα νοσοκομείο της Κοπεγχάγης που εργάστηκα, διαπίστωσα ότι οι γονείς ήταν παρόντες σε όλες τις ιατρικές πράξεις που γίνονταν στα παιδιά τους (ακόμα και στη Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας νεογνών).

Όταν λοιπόν εργάστηκα για πρώτη φορά ως επιμελήτρια σε Μ.Ε.Θ. Παίδων συνειδητοποίησα ότι δεν ήταν εφικτό να εφαρμοστεί στην Ελλάδα, αντίστοιχη ή παραπλήσια λειτουργία με αυτήν που συνάντησα στο Νοσοκομείο της Κοπεγχάγης. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας διαφόρων παραγόντων που ανάγονται στο νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας των νοσηλευτικών ιδρυμάτων αλλά και στην ελλειπή κατανόηση μεταξύ γονέων και ιατρών. Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια ολοένα αυξανόμενη παρουσία των γονέων στις ιατρικές πράξεις που αφορούν στα νοσηλευόμενα παιδιά τους. 

Ακούω πολύ συχνά τη φράση από γονείς που για κάποιο λόγο το παιδί τους έχει νοσηλευτεί: “έμαθα όλη την αλήθεια ή μήπως δεν μου είπανε κάτι;” ή “τι ακριβώς εννοούσε ο ιατρός όταν είπε αυτό;”. Επίσης έχω ακούσει από συναδέλφους λογικά να αναρωτιούνται δικαιολογημένα αν οι γονείς μπορούν να καταλάβουν και να διαχειριστούν συναισθηματικά το ιατρικό πρόβλημα του παιδιού τους σε όλη του τη διάσταση. Άλλωστε είναι συνηθισμένη πρακτική στη χώρα μας να λέγεται μέρος της αλήθειας ακόμα και σε ενήλικους ασθενείς με δύσκολες ασθένειες για να το “αντέξουν συναισθηματικά”. Στην ωρίμανση της κοινωνίας μας προς αυτήν την κατεύθυνση, ίσως, θα βοηθούσε η επιμόρφωση των γιατρών σε θέματα επικοινωνίας ιατρού – ασθενή. Κατά την γνώμη μου η τελευταία σχέση αποτελεί βασικό κλειδί στην τελική έκβαση της θεραπευτικής διαδικασίας.     

Αρχικά ως ιδιώτης παιδίατρος επισκεπτόμουν τους μικρούς ασθενής μόνο στα σπίτια τους, δηλαδή στο “φυσικό” τους περιβάλλον. Μετά από σκέψη και εσωτερικό προβληματισμό κατάλαβα ότι εκεί, ιδιαίτερα τα παιδιά, αισθάνονται πιο ασφαλή και οι αντιδράσεις τους λόγω φόβου μειώνονται. Έτσι ο γιατρός έχει καλύτερη εικόνα των κλινικών συμπτωμάτων και σημείων της νόσου του παιδιού. Επίσης, οι γονείς αισθάνονται λιγότερο την “εξουσία” του ιατρού στο χώρο τους κι έτσι βελτιώνεται η μεταξύ τους επικοινωνία.

Παρόλο που νόμιζα ότι ενημέρωνα τους γονείς όσο πιο απλά και ξεκάθαρα μπορούσα για διάφορα ιατρικά θέματα όπως ο πυρετός, ο βήχας, η ρινική καταρροή κλπ., διαπίστωνα κατά καιρούς περιπτώσεις όπου πομπός και δέκτης δεν επικοινωνούσαν. Προσπάθησα λοιπόν να ανακαλύψω πώς αυτή η επικοινωνία θα μπορούσε να είναι καλύτερη και ουσιαστική.

Μετά από 10 χρόνια εμπειρίας (με αποτυχίες και επιτυχίες) κατάλαβα ότι η ενημέρωση των γονιών απαιτεί τα εξής:
• προσεκτική ακρόαση των ερωτήσεων τους ώστε να γίνουν κατανοητές όλες οι αποχρώσεις που περιλαμβάνονται σε αυτές
• η απάντηση θα ήταν καλό να στοχεύει αρχικά στην απομάκρυνση του φόβου από τους γονείς χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δε θα ενημερωθούν για τα επικίνδυνα συμπτώματα και σημεία μιας νόσου
• η έκφραση της ανησυχίας και του γιατρού για την κατάσταση του άρρωστου παιδιού
• η ανάγκη για 2η και για 3η μερικές φορές επανάληψη της ενημέρωσης
• σεβασμό στο δικαίωμα του γονέα να αποφασίσει για τον τρόπο αντιμετώπισης της νόσου του παιδιού του αφού ενημερωθεί όσο πληρέστερα είναι δυνατό και πάντα βέβαια όπου κρίνεται ότι δεν υπάρχει κανένα ρίσκο
• η από κοινού ανασκόπηση μια εμπειρίας που αφορά μια δύσκολη κατάσταση-νόσο. Βοηθάει και τις δύο πλευρές να εκτιμήσουν εκ νέου τις δυνάμεις και τις αδυναμίες τους
• η ομαδική πληροφόρηση γονέων έχει μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας. Στο τρόπο αυτό ενημέρωσης απουσιάζει το έντονο συναισθηματικό φορτίο του “άρρωστου παιδιού”, οπότε οι πληροφορίες καταγράφονται καλύτερα και ανασύρονται όταν χρειάζονται
• σεβασμός και στην ανάγκη ξεκούρασης του ιατρού ώστε η ενημέρωση να γίνεται με καθαρό μυαλό και καθαρή καρδιά

Ψάχνοντας έναν τρόπο να καλύψω την ανάγκη για ενημέρωση των γονέων ή φροντιστών των παιδιών προχώρησα στην οργάνωση σεμιναρίων φτιαγμένα για το σκοπό αυτό.

Τα σεμινάρια είναι:

• Προετοιμασία για την ανακούφιση από τα συμπτώματα ιώσεων και ατυχημάτων βρεφών και παιδιών στο σπίτι.

• Φροντίδα νεογέννητου
Προετοιμασία για μελλοντικούς γονείς και φροντιστές για τη συμπεριφορά του νεογέννητου και την αντιμετώπιση των βασικών του αναγκών (ρυθμός, τροφή, ύπνος, αλλαγή πάνας, μπάνιο)

• Κινητικότητα και παιχνίδι βρεφών και νηπίων
Σεμινάριο γονέων και παιδιών για τη βιωματική ανάπτυξη της κινητικότητας και του αυθόρμητου παιχνιδιού των βρεφών και των μικρών νηπίων.